Vandalisme, auteursrecht en business

Het laatste weekend van juli was ik met twee vrienden in Bristol. Een stad waar we nooit naar toe waren gegaan als het Bristol Museum niet een tentoonstelling van graffiti artiest Banksy had gehad.

De tentoonstelling is de drukst bezochte tentoonstelling die het museum gehad heeft de afgelopen honderd jaar. Toen wij, enkele weken na de opening, bij het museum aankwamen stond er nog steeds een rij van ongeveer anderhalf uur voor de deur. Hoe vaak maak je dat mee bij een museum?

Uit een reportage van de BBC blijkt ook dat de business rondom de stad er veel profijt van heeft. Er komen mensen speciaal naar Bristol voor de tentoonstelling die, net als wij, allemaal ergens moeten eten, drinken en slapen. Er zijn zelfs hotels die speciale ‘Banksy arrangementen’ hebben voor de gasten.

Banksy is goed voor de stad, aldus een medewerker van "Destination Bristol" trots voor de camera. Maar het rare is dat de stad hem helemaal niet als zodanig behandeld. Toen we iemand vroegen op de kaart wat meer werken van Banksy ‘in het wild’ aan te kruisen werden we naar een aantal plekken gewezen waar de werken alweer door de stad overgeverfd waren.

“Wall & Piece”, een verzamelboek van Banksy’s werk is volgens The Times het meest verkochte kunstboek ooit. Mensen komen van ver en staan uren in de rij om zijn werk in het echt te kunnen aanschouwen in het museum. En wat doe je dan als stadsbestuur? Dan verf je zijn originele werk in de straten vrolijk over. Het is alsof de gemeente Amsterdam een Rembrandt van de muur poetst omdat hij daar niet thuis hoort. En met het huidige gemeentebestuur zou dat ook niet echt iemand verbazen.

Engeland is niet het enige land dat met dit probleem kampt. Ook de wijk Raval in Barcelona, jarenlang een van mijn favorieten vanwege de weelderige graffiti op de straten, heeft het er maar moeilijk mee. De stad is begonnen met een grote schoonmaak actie waardoor de wijk voor mij en een aantal vrienden vrijwel alle charme kwijt is geraakt. Het is nu ‘just another neighbourhood’ geworden met nog een paar interessante straatjes. In de praktijk dus minder reden om naar Barcelona te gaan.

Deze stadsbesturen missen kansen voor business. Online zie je hetzelfde gebeuren. Toen ik op YouTube op zoek ging naar een bepaald nummer en blij was dat ik het gevonden had speelde alleen de video. De audio was uitgezet door YouTube vanwege auteursrechten inbreuk. Mooi is dat. Het stomme is dat er ook talloze filmpjes op YouTube staan met een link naar de iTunes music store zodat je het nummer in het filmpje direct online kunt kopen. Daar is wel over nagedacht. Want van de audio uitzetten wordt uiteindelijk niemand beter. De consument download het nummer elders wel gratis en de artiest is er zo zeker van dat hij elke vorm van eventuele inkomsten misloopt.

Of het nou om het ‘vandalisme’ gaat van Banksy of het auteursrechten inbreuk op YouTube, wat beide voorbeelden aantonen is dat er een enorme potentiële markt voor is. Maar die moet je dan wel zien. En er iets mee doen. En het uitzetten van audio of wegpoetsen van graffiti werk op muren blijft uiteindelijk toch veel makkelijker dan een business model bedenken waar iedereen profijt van heeft.

UPDATE: Op de Google Blog staat een mooi voorbeeld van hoe een populaire video met copyrighted muziek ervoor gezorgd heeft dat dat nummer ineens weer als warme broodjes over de toonbank ging. Het werkt dus.