iTunes voor ebooks

In 1996 kreeg ik mijn eerste MP3’s. Opslagcapaciteit was duur, dus bewaren ging op gebrande cd-roms. Er konden 10-12 audio-cd’s op een cd-rom. Conversie van een audio-cd naar een serie mp3’s duurde uren en ging met een encoder vanaf de commandline. Afspelen kon alleen met een PC (of erg dure laptop) dus op de vraag ‘wat heb je daaraan?’ van familie en vrienden had ik geen goed antwoord. Behalve dat ik stilletjes inschatte dat harddisks groter zouden worden en laptops met geluid goedkoper en lichter. In 2000 had ik voor het eerst een PDA met audio. Op een geheugenkaart van 256Mb konden een paar albums. Ik ben vergeten wat dat allemaal gekost heeft. Waarschijnlijk maar beter ook.

Een jaar later kwam Apple uit met iTunes om het eenvoudig te maken digitale muziek verzamelingen te beheren. Niet veel later volgde de eerste iPod en dit soort apparaten in combinatie met grafische software maakte mp3’s bruikbaar voor een breed publiek. Het gevolg is dat vrijwel alle muziek die bestaat nu eenvoudig ergens te downloaden is. Het is aan het individu of er voor betaald wordt, want downloaden is in veel landen niet illegaal en waar het dat wel is heeft dat nauwelijks effect op het gedrag van mensen. En met Kafkaëske wetgeving is dat m.i. volkomen terecht.

E-books en e-readers

In 2003 kocht ik een Zaurus PDA waarop ik boeken kon lezen. Ik moest die boeken dan eerst wel als platte ASCII file op een geheugenkaart zetten en er was geen echte lees-app. Het werkte technisch wel, maar niet echt. De iRex e-reader die ik in 2007 kocht was het eerste echt bruikbare apparaat om boeken op te lezen. Hoewel het gebruiksgemak en de batterijduur te wensen over lieten. Die eerste iRex was het equivalent van de eerste iPod. Een te dure gadget met stevige beperkingen. Maar wat er echt ontbrak was een iTunes equivalent. Een gebruikersvriendelijk stuk software waar niet-technische boekenliefhebbers hun verzamelingen mee konden beheren.

Inmiddels zijn er heel veel betaalbare e-readers en er wordt ook heel wat afgelezen op tablets en smartphones. Zelf lees ik van mijn android telefoon, die ondertussen ook mijn iPod heeft vervangen.

Open source iTunes

Maar de game-changer is de beschikbaarheid van een iTunes equivalent voor e-books: Calibre (spreek uit Kali-ber). Calibre is een desktop app die op Windows, MacOSX en Linux draait en het beheer van grote verzamelingen e-books binnen bereik van de meeste computergebruikers brengt. Net als bij iTunes kan vanuit Calibre rechtstreeks worden gezocht en geshopt in online boekwinkels. Als Europeaan loop je dan wel regelmatig aan tegen allerlei territoriale beperkingen (‘this e-book is only available in the US and Canada for copyright reasons’). Dus dan bestel ik maar weer gewoon de hardcover voor in de kast en download ik de digitale versie op een plek waar de 21ste eeuw wel begonnen is.

Heel anders dan iTunes is Calibre volledig opensource en ontworpen om de belangen van de eindgebruiker te dienen. Met Calibre is het daarom heel eenvoudig om e-books naar andere formats te converteren of de DRM van e-books te verwijderen, zodat deze te lezen zijn op andere devices dan de verkoper wellicht bedoelde. Calibre heeft diverse slimme functies om e-books te delen. Zo is het mogelijk boeken vanuit Calibre direct te mailen, waarbij je per mailadres kan instellen of er een format-conversie gedaan moet worden. Handig voor die vriend(in), pappa of geliefde met een ander merk e-reader dan jij. Ook is het mogelijk om (delen van) je verzameling te exporteren in het neutrale ePub format of je bibliotheek via een LAN te delen via een ingebouwde webservice.

Echte verandering

Alle onderdelen voor een herhaling van de opkomst-van-de-mp3-en-ondergang-van-de-muziekindustrie zijn nu dus beschikbaar. Goedkope en bruikbare readers, software voor beheer en conversie en een wereldwijde infrastructuur om content te delen. Brede omarming van e-books zal veel sneller verlopen dan mp3’s omdat mensen inmiddels gewend zijn aan delen en downloaden enerzijds en omdat boeken veel kleiner zijn dan muziek of video anderzijds (een roman is 0,2 tot 1 Mb). Op een USB-stick van 10 euro passen dus meer boeken dan de meeste mensen in hun leven zullen lezen. Het laatste jaar is de diversiteit aan boeken en de kwaliteit van gedeelde verzameling online enorm toegenomen. Even zoeken op de naam van je favoriete auteur in combinatie met .torrent en bingo. Je kan ook zoeken op ‘epub’ of ‘kindle’ en mooie verzamelingen vinden en zo kennismaken met nieuwe auteurs.De komende 2-3 jaar kunnen we dus een herhaling verwachten van alle discussies rond boeken en lezen die we de afgelopen 10 jaar hebben gezien rond de digitale distributie van muziek. De uitkomst van die discussie zal naar alle waarschijnlijkheid hetzelfde zijn: de ‘industrie’ roept om het hardst dat het niet eerlijk is en dat er geen letter meer geschreven zal worden zonder DRM en harde handhaving. Het publiek haalt de schouders op en downloadt nog een boekverzameling terwijl meer schrijvers dan ooit meer boeken schrijven dan ooit en daarmee meer geld verdienen dan ooit.

Discussie en leesplezier

Calibre software, e-readers onder de 100 euro en ThePiratebay gaan waarschijnlijk meer doen voor de beschikbaarheid van boeken dan de 2 euro per Nederlander die de Rijksoverheid er aan uitgeeft. Ik wens u allen veel leesplezier toe!

Diegenen die discussies willen voeren over de wettelijke en/of morele aspecten van downloaden raad ik aan eerst even eerdere columns te lezen. Dit om herhaling van zetten te voorkomen.