IJsland kopen?

‘Zo’n crisis kan en prima moment zijn om wat zaken voor een prikkie te kopen’ vertrouwde een oud bestuurder van een van mijn bancaire klanten mij laatst toe tijdens een overleg. Nu ben ik zelf niet zo’n investeerder maar als je, zoals Wouter Bos, in een positie bent waar je vrij makkelijk even een koffer geld kan lenen bij de ECB liggen er deze dagen geweldige mogelijkheden.

Neem IJsland, een prachtig natuurgebied (mits je van woeste leegte houdt en een beetje tegen regen kan) ruim twee keer zo groot als Nederland met iets meer inwoners dan Utrecht. IJsland heeft twee zaken die het, net als Fortis/ABNAMRO, tot een investeringskans maken: een acuut financieel probleem en een hoop exploiteerbare hulpbronnen.

Ik heb net dan niet over de aanzienlijke visrechten in een brede strook rondom het eiland en ook zeker niet over de verschillende militaire installaties die allerlei landen wellicht wel voor een eeuw willen huren. Ik heb het over het potentieel aan geothermisch energie onder IJsland. Energie is een van de belangrijke schaarse hulpmiddelen totdat we die kernfusiereactoren aan de praat krijgen (over 50 jaar?) en de IJslanders zijn al decennia bezig om deze energie af te tappen. Het overgrote deel van al het warme water voor keukens, CV’s en openlucht zwembaden en ruim een kwart van de elektriciteit wordt in IJsland opgewekt met aardwarmte. Dat is goedkoop en veroorzaakt geen CO2 uitstoot. Doordat IJsland op de breuk tussen de Europese en Amerikaanse continentale platen ligt zijn er diverse plekken op het eiland waar het aftappen van de energie uit de warme binnenkant van de planeet betrouwbaar kan.

Energieopwekking met warmte uit de aarde heeft veel voordelen ten opzichte van de Nederland meer bekende duurzame energiebronnen zoals wind en zonnecellen: het is 24×7 heel betrouwbaar beschikbaar en zeer geconcentreerd. Geconcentreerd betekent hier dat er op een specifieke locatie industriële hoeveelheden energie gewonnen kan worden (denk aan honderden megawatten of meer), wat met windmolens of zonnecellen vandaag nog niet haalbaar is. Dit heeft tot gevolg dat de installaties voor geothermisch energie veel lijken op energiecentrales van types waar we veel ervaring me hebben (kolen/olie/gas). De bron van warm water is een andere maar de rest van zo’n centrale verschilt niet heel veel in opzet.

De IJslanders tappen nu maar zo’n halve Gigawatt (vergelijkbaar met het vermogen van Borsele) maar dat is omdat ze maar met zo weinig zijn en er ook nog een heleboel (nog goedkopere) waterkracht beschikbaar is. Het beschikbare vermogen aan aardwarmte is echter zo enorm dat IJsland het Koeweit van de 21ste eeuw zou kunnen zijn als we met de opgewekte elektriciteit waterstof zouden maken voor gebruik in Europa of energie-intensieve industrieën (verwerking van aluminiumerts en chemie bijvoorbeeld) naar IJsland verplaatsen. In het binnenland zijn enorme gebieden waar niemand woont en het ecosysteem bestaat uit hier en daar een stukje korstmos. NASA vond het zo veel op het Maanlandschap lijken dat hier ruim 40 jaar geleden geoefend werd voor de Apollo missies. Geen gekke locatie dus voor wat zware industrie (in ieder geval beter dan midden in een van de dichtstbevolkte landen op aarde).

Of we nu peakoil volgende week krijgen over over 20 jaar, aardwarmte gaat nog miljoenen jaren mee en heeft genoeg capaciteit voor de verwachtte groei in energiegebruik. Met de visrechten zijn Urk en Volendam de rest van de eeuw ook onder de pannen. Zou een koopje kunnen zijn.

In een reactie op Sargasso merkt JSK op dat een onderzeese kabel om de stroom te vervoeren ook mogelijk is. Ik dacht dat de afstanden te groot zouden zijn maar een snelle check naar al gelegde lengtes en de feitelijke afstanden laten zien dat het wel meevalt. De al bestaande NordNed kabel van Noorwegen naar Nederland is met 580 Km langer dan de afstanden tussen IJsland en de Faröer eilanden of van daar naar Schotland of Noorwegen (via de Shetlands). De capaciteit van de NordNed kabel is 700MegaWatt (ongeveer 5% verbruik NL) dus een IJsland-EU kabel zal minstens 10-20 zo groot moeten zijn om echt impact te hebben. Ook zal het leggen van kabel op een paar kilometer diepte (ipv tientallen tot honderden meters) wel extra complicaties met zich meebrengen. Geen triviale klus dus maar wel de moeite als de EU dan toegang krijgt tot Gigawatts aan schone en betrouwbare stroom.